Plankenkoorts

Plankenkoorts. Ouderwetse plankenkoorts. Dus niet het koortsachtig zoeken naar de meest opmerkelijke plek om met gevaar voor eigen leven horizontaal liggend jezelf te laten vereeuwigen. Nee, ik bedoel klamme handjes, knikkende knietjes en acute misselijkheid voordat je het podium op gaat. Het overkomt zelfs de besten…

Laatst was het even in het nieuws: studenten aan conservatoria zouden pillen slikken om minder zenuwachtig het podium op te gaan. Het gaat er natuurlijk om dat je presteert op de momenten dat je in de spotlights staat. Dan kan je een valse noot, of erger nog: een black-out natuurlijk helemaal niet gebruiken.

Op internet kwam ik terecht bij een interview met een voiliste die, ondanks dat het een taboe is, uit de school klapte door te vertellen dat ze rustgevende pillen innam om goed te kunnen presteren op het conservatorium. Ze kreeg last van de befaamde en beruchte trilstok en besloot toen maatregelen te nemen. Bètablokkers, zo heten de populaire medicijnen die klaarblijkelijk op school gedealed werden (of wellicht nog steeds worden), helpen je rustig te worden en blijven. Alhoewel dat redelijk onschuldig klinkt, kan je hier wel degelijk aan verslaafd raken, zeker als je het naast je studie ook voor je sociale leven gaat gebruiken, bijvoorbeeld als je naar een feestje gaat met veel onbekenden. Zo ook de persoon in kwestie, die op een gegeven moment niet meer zonder kon. Uiteindelijk haalde ze geen voldoening meer uit wat vroeger haar droombaan was en is inmiddels gestopt met het spelen in een orkest. Na psychische hulp gezocht te hebben, leidt ze nu een gelukkiger leven en maakt nog steeds muziek, maar dan op een ander, rustiger niveau.  

Het Leids Universitair ziekenhuis heeft zelfs een speciale afdeling voor dit soort zenuwpezen. Esther van Fenema, violiste én psychiater, nam het initiatief hiertoe. Op de door een interviewer gestelde vraag ‘Is het beroep van een klassiek musicus psychologisch zwaar?’ antwoordt ze: “Ja. Het is een heel hard beroep, veel concurrentie, slechte betaling, lastige werkomstandigheden.” Geen wonder dat velen er op den duur aan onderdoor gaan. Ze geeft een voorbeeld van violisten die moeten optreden in de kleine zaal van het Concertgebouw: “De zaal zit vol met mensen die verwachten dat jij dat perfect speelt. Tegenwoordig hebben we allemaal cd’s, die zijn zo gemasterd, die zijn absurd perfect, niet reëel naar mijn mening. Daarnaast vind ik imperfectie juist heel interessant. Als jij als violist een millimeter te hoog of te laag zit is het vals.”  

De violiste eerder in dit verhaal wenste liever anoniem te blijven, maar ook bij de huis-tuin-en-keuken-namen in de muziekwereld spelen de zenuwen af en toe een grotere rol dan hen lief is.  

Neem Adèle. De populaire zangeres braakt van het zelfvertrouwen. Inderdaad, je leest het goed: het is eerder regel dan uitzondering dat de 21-jarige vòòr een show haar maaginhoud eruit gooit door de zenuwen. Althans, dat is wat ze meldde ze aan Vogue. En nee, ik ben geen abonnee van dat blad. Ik lees hoogstens de Viva van mijn huisgenote op de wc. Oké en heel af en toe de CosmoGirl van m’n zusje. En héél soms de Linda van m’n moeder. Tja als moderne metroman moet je tóch op de hoogte blijven van wat de hedendaagse vrouw bezighoudt anno 2011.

Goed, waar hadden we het ook alweer over? Oja, zenuwachtige beroepsmuzikanten. Eigenlijk is het raar dat ze bestaan. Stel je eens voor dat dat bij andere beroepsgroepen ook zo zou gaan? Een chirurg die zelf even een behandeling heeft gehad van de anesthesist voordat die aan jouw openhartoperatie begint? Een zenuwachtige buschauffeur die toch altijd wat soepeler rijdt met een fles wodka achter de kiezen?
‘Wat doe je jezelf aan?’ zouden de meeste denken als iemand ziek, zwak en misselijk het podium opstapt. Daarentegen is de kick van een geslaagd optreden genoeg om die hele zenuwslopende voorgeschiedenis in één klap te vergeten.  

Zenuwachtig om niet zenuwachtig te zijn. Het klinkt raar, maar we hebben er allemaal wel eens last van. Wat we er tegen kunnen doen? Fenema adviseert te mediteren, concentratieoefeningen en te letten op de ademhaling. Daarbij is een goede voorbereiding het halve werk.
En om af te sluiten met wat wijze woorden voor diegenen die nu denken dat het allemaal geen zin meer heeft: het leven is een klim, maar het uitzicht is fantastisch!

Tenzij het mistig is, dan zie je natuurlijk geen ene jota en heb je dat hele eind voor niks geklommen, misschien heb je je eigen arm er wel afgezaagd tijdens de tocht door beknelling, of heb je je medeklimmers moeten lossnijden om zelf te overleven, heeft een arend je oog eruit gepikt omdat je te dicht bij haar nest kwam of zijn je tenen eraf gevroren door plotselinge enorme kou… maar goed, dan sta je toch op een berg en kan je ook weer gelijk van af springen. Maar dat terzijde.